เกษตรยั่งยืน

เห็ดเผาะ หรือบางพื้นที่เรียกว่า “เห็ดถอบ” เป็นของหายากที่หลายคนรอคอยในฤดูฝน เพราะรสชาติเฉพาะตัว กรอบนอก นุ่มใน กลิ่นหอมเป็นเอกลักษณ์ กินกับน้ำพริกหรือผัดเผ็ดก็เด็ดสุด ๆ แต่รู้มั้ยว่าแต่ก่อนการเก็บเห็ดเผาะมักต้องเผาป่าเพื่อกระตุ้นการเกิดเห็ด ซึ่งเป็นสาเหตุหนึ่งของปัญหาไฟป่าและทำลายระบบนิเวศแบบไม่รู้ตัว แต่เดี๋ยวนี้…ชุมชนหัวคู จังหวัดขอนแก่น เขาพลิกวิธีคิด! เปลี่ยนการ “เผา” เป็น “เพาะ” แถมเพาะสำเร็จจริง ไม่ใช่แค่ทดลองนะ! ด้วยความร่วมมือจากสำนักงานพัฒนาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งชาติ (สวทช.) และสถาบันวิจัยพืชสวน ทำให้สามารถขยายพันธุ์เห็ดเผาะในระบบการเพาะเลียนแบบธรรมชาติได้อย่างยั่งยืน จุดเริ่มต้นของการเพาะเห็ดเผาะแบบไม่ต้องเผา เริ่มจากการเข้าใจวงจรชีวิตของเห็ดเผาะ ซึ่งต้องอาศัยรากไม้เป็นตัวพยุงให้เจริญเติบโต การเพาะจึงเน้นที่การปลูกไม้ร่วม เช่น ไม้ยางนา ไม้แดง หรือไม้เต็ง เพื่อให้เห็ดเผาะเกาะอยู่ที่รากและเติบโตขึ้นตามธรรมชาติ นอกจากจะไม่ต้องเผาป่าแล้ว...

เคยสงสัยมั้ยว่าแค่ “ดินปลูกกาแฟ” ธรรมดาๆ จะช่วยโลกได้ยังไง? แต่จริงๆ แล้ว ดินปลูกกาแฟโดยเฉพาะในระบบเกษตรแบบยั่งยืนเนี่ย มันมีพลังมากกว่าที่เราคิด เพราะมันสามารถกักเก็บคาร์บอนได้ในระดับที่น่าทึ่งเลยทีเดียว จากข้อมูลของ โครงการพัฒนาดอยตุง และการวิจัยที่ทำร่วมกับ HRDI และ HKM พบว่าดินที่ใช้ปลูกกาแฟในพื้นที่สูงของไทย โดยเฉพาะในเขตภาคเหนือ เช่น เชียงราย น่าน และแม่ฮ่องสอน มีศักยภาพในการกักเก็บคาร์บอนในดินได้สูงถึง 3.45 ตันคาร์บอนต่อไร่ ต่อปี! ซึ่งถ้ามองในมุมของการปลูกกาแฟแบบไม่ใช้สารเคมี มีการใช้ร่มเงาต้นไม้ การหมุนเวียนธาตุอาหาร และการคงความหลากหลายทางชีวภาพในพื้นที่ ก็ยิ่งทำให้ดินอุดมสมบูรณ์และกักเก็บคาร์บอนได้มากขึ้นเรื่อยๆ สิ่งที่น่าสนใจกว่านั้นคือ การปลูกกาแฟในพื้นที่สูงไม่เพียงแค่ผลิตเมล็ดกาแฟคุณภาพดี แต่ยังช่วยดูแลระบบนิเวศโดยรอบ ทั้งต้นไม้ใหญ่ที่ให้ร่มเงา ทั้งสิ่งมีชีวิตในดินที่ช่วยเพิ่มอินทรียวัตถุ...