ไบโอชาร์ (Biochar) หรือ “ถ่านชีวภาพ” คือวัสดุที่ได้จากการเผาชีวมวลพืช เช่น เศษไม้ ซังข้าวโพด กาบมะพร้าว หรือแกลบ ในสภาพที่มีออกซิเจนต่ำ (กระบวนการไพโรไลซิส – Pyrolysis) จนกลายเป็นถ่านที่มีรูพรุนสูง สามารถดูดซับน้ำและธาตุอาหารได้ดี ทำหน้าที่คล้ายฟองน้ำในดินเลยล่ะ
ไบโอชาร์ไม่ได้แค่เป็นถ่านเผาๆ ทิ้งไว้นะ แต่มันคือฮีโร่ของดินที่ช่วยปรับโครงสร้างดินให้ร่วนซุย ไม่แน่นทึบ ดินที่ใส่ไบโอชาร์ลงไปจะระบายน้ำดีขึ้น อากาศผ่านสะดวก รากพืชเติบโตได้สบาย แถมยังช่วยกักเก็บธาตุอาหารไว้ในดินได้มากขึ้น ลดการชะล้าง ทำให้พืชดูดซึมสารอาหารได้เต็มที่
อีกเรื่องที่หลายคนอาจไม่รู้ ไบโอชาร์มีคุณสมบัติเก็บกักคาร์บอนในดินได้ยาวนานนับร้อยปี ช่วยลดก๊าซเรือนกระจกจากการเกษตร ถือว่าเป็นหนึ่งในแนวทางเกษตรเพื่อสิ่งแวดล้อมเลยนะ เพราะเราสามารถเปลี่ยนเศษวัสดุเหลือใช้ให้กลายเป็นของดี ช่วยทั้งดิน ช่วยทั้งโลก
จากเอกสารของกรมส่งเสริมการเกษตร เค้าแนะนำว่าการใช้ไบโอชาร์ร่วมกับปุ๋ยคอกหรือปุ๋ยหมัก จะช่วยเสริมพลังกันได้ดีมาก เพราะไบโอชาร์ช่วยกักเก็บจุลินทรีย์และธาตุอาหารไว้ในดิน ส่วนปุ๋ยอินทรีย์ก็จะช่วยเติมสารอาหารให้พืชโดยตรง พอใช้คู่กัน ผลผลิตก็เพิ่มขึ้นเห็นๆ
ไม่ต้องกลัวว่าทำไบโอชาร์เองจะยุ่งยาก จริงๆ แล้วเกษตรกรไทยหลายคนเริ่มทำกันเองแบบง่ายๆ ใช้ถังเหล็กธรรมดาใส่เศษวัสดุพืชแล้วเผาแบบจำกัดอากาศก็ได้ผลแล้ว แถมยังประหยัดต้นทุนกว่าการซื้อปุ๋ยเคมีอีกด้วย
โดยเฉพาะในพื้นที่ที่ดินเสื่อมโทรม ดินแข็ง ดินแน่น ดินขาดอินทรีย์วัตถุ การใช้ไบโอชาร์คือคำตอบ เพราะมันช่วยฟื้นฟูดินให้กลับมามีชีวิตอีกครั้ง และยังเหมาะกับการทำเกษตรอินทรีย์แบบยั่งยืนในระยะยาวด้วย
ที่สำคัญ ไบโอชาร์ไม่มีผลเสียตกค้างในดินแบบเคมี ไม่เป็นพิษกับพืชหรือคน เป็นวัสดุธรรมชาติที่สามารถใช้ได้ปลอดภัย จึงเหมาะกับการพัฒนาเกษตรในชุมชนอย่างมาก โดยเฉพาะในยุคที่ใครๆ ก็หันมาสนใจเกษตรแบบเป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม
ถ้าคุณเป็นคนหนึ่งที่สนใจการทำเกษตร หรืออยากปรับปรุงคุณภาพดินในแปลงผักหลังบ้าน ลองศึกษาเรื่องไบโอชาร์ดูนะ ทำง่าย ใช้ได้จริง ประหยัด และยังช่วยโลกอีกด้วย
