ถ้าพูดถึงพืชที่ทั้งปลูกง่าย รายได้ดี และยังอุดมไปด้วยคุณค่าทางโภชนาการ หนึ่งในนั้นต้องมีชื่อของ “หน่อไม้น้ำ” ติดโผแน่นอน หลายคนอาจยังไม่คุ้นหูหรือไม่เคยเห็นเจ้าพืชชนิดนี้ แต่บอกเลยว่ามีศักยภาพทั้งในด้านเศรษฐกิจและสุขภาพมากๆ
“หน่อไม้น้ำ” หรือบางท้องถิ่นเรียกว่า “ไหล่ไม้น้ำ” เป็นพืชน้ำที่ปลูกในนาข้าวหรือลำคลอง รากลึกไม่มาก ดูแลง่าย ไม่ต้องใช้ปุ๋ยหรือยาฆ่าแมลงเยอะ เหมาะมากสำหรับเกษตรกรรุ่นใหม่หรือคนที่มีพื้นที่น้อยๆ ก็สามารถเริ่มต้นได้
ต้นกำเนิดของหน่อไม้น้ำมักพบในพื้นที่ภาคเหนือและภาคตะวันออกเฉียงเหนือ เช่น จังหวัดเชียงใหม่ เชียงราย ลำปาง และในภาคอีสานอย่างอุบลราชธานี และยโสธร ที่ชาวบ้านปลูกกันเยอะเพราะดูแลง่าย ขายได้ราคา แถมตลาดยังต้องการต่อเนื่อง
เรื่องรายได้ก็ไม่ธรรมดา หน่อไม้น้ำสามารถเก็บเกี่ยวได้เรื่อยๆ ทุกๆ 7-10 วัน หลังจากเริ่มต้นปลูกไปประมาณ 45 วัน โดยราคาขายหน้าสวนอยู่ที่กิโลกรัมละ 20-30 บาท ขึ้นอยู่กับฤดูกาล ถ้าเกษตรกรดูแลดีๆ รายได้ต่อไร่อาจแตะถึงหลักหมื่นบาทต่อเดือนเลยทีเดียว
ประโยชน์ของหน่อไม้น้ำก็มีหลากหลาย นอกจากนำมาปรุงอาหารได้หลากเมนู ไม่ว่าจะเป็น แกงส้ม แกงเลียง ผัด หรือยำ ยังมีใยอาหารสูง ช่วยเรื่องระบบขับถ่าย อีกทั้งยังมีแร่ธาตุสำคัญอย่างแคลเซียม ฟอสฟอรัส และวิตามินต่างๆ
อีกหนึ่งจุดเด่นของหน่อไม้น้ำคือ “ความยั่งยืน” เพราะเป็นพืชที่ไม่ต้องใช้สารเคมีเยอะ ช่วยฟื้นฟูระบบนิเวศในพื้นที่น้ำ และยังใช้เป็นพืชหมุนเวียนในช่วงที่ไม่ได้ปลูกข้าวได้อีกด้วย นอกจากจะได้ผลผลิตเสริมแล้ว ยังช่วยให้หน้าดินไม่เสีย
ในช่วงหลังมานี้ หลายหน่วยงานอย่าง มูลนิธิพัฒนาชุมชนและเขตภูเขา (HRDI) ก็มีการส่งเสริมให้เกษตรกรหันมาปลูกหน่อไม้น้ำกันมากขึ้น โดยเฉพาะในชุมชนบนพื้นที่สูงและชุมชนลุ่มน้ำ เพราะสามารถสร้างรายได้ประจำและลดความเสี่ยงจากพืชชนิดอื่นที่ตลาดผันผวน
ถ้าใครสนใจอยากเริ่มปลูกหน่อไม้น้ำ สิ่งที่ต้องเตรียมก็มีไม่มาก แค่หาพื้นที่น้ำตื้นๆ ที่น้ำไม่ท่วมขังนานเกินไป หมั่นดูแลตัดแต่งต้น และควบคุมวัชพืช เท่านี้ก็สามารถเริ่มเก็บผลผลิตได้แล้ว
การเก็บเกี่ยวก็แสนง่าย แค่ใช้มีดตัดส่วนยอดหน่อไม้น้ำให้ยาวประมาณ 25-30 เซนติเมตร แล้วนำมาล้างและมัดรวมกันขายได้เลย ไม่ต้องผ่านกระบวนการแปรรูปอะไรยุ่งยาก แถมเก็บไว้ในตู้เย็นได้นานถึง 3-5 วันโดยไม่เสีย
ในยุคที่คนหันมาใส่ใจสุขภาพมากขึ้น พืชพื้นบ้านอย่าง “หน่อไม้น้ำ” กำลังกลับมาเป็นที่นิยมอีกครั้ง ทั้งในตลาดสด ร้านอาหารเพื่อสุขภาพ หรือแม้แต่ในห้าง ก็เริ่มมีให้เห็นกันบ้างแล้ว
ดังนั้น สำหรับใครที่กำลังมองหาอาชีพเสริมหรือทางเลือกใหม่ในการทำเกษตรอินทรีย์ หน่อไม้น้ำคือพืชที่ไม่ควรมองข้ามเลยจริงๆ เพราะไม่ใช่แค่ปลูกง่าย รายได้ดี แต่ยังช่วยอนุรักษ์สิ่งแวดล้อมและส่งเสริมสุขภาพผู้บริโภคอีกด้วย
