เป็นอีกหนึ่งตัวที่แนะนำให้หาลองมาปลูกกันสำหรับ ข้าวฟ่างไม้กวาด ที่มีประโยชน์มากมาย เป็นพืชชนิดเดียวกับข้างฟ้างปกติทั่วๆไป แต่มีความพิเศษคือลักษณะรวงเมล็ดแตกต่างกัน คือ รวงข้าวฟ้างมีแขนง เรียกว่าแส้ แตกออกจากจุดเดียวกับที่ฐานรวง แส้มีความเหนียวสปริงตัวได้ดี ไม่เปราะหรือหักง่าย เมล็ดมี ขนาดค่อนข้างเล็ก มีเปลือกหุ้มสีดําหรือสีนํ้าตาลเป็นมัน วาว หุัมเมล็ดไว้เกือบมิดมีก้านรวงเหนียว จึงใช้ทําเป็น ไม้กวาดได้ดี
ประโยชน์ของข้าวฟ่างไม้กวาด
การเก็บเกี่ยวรวงไปใช้ในอุตสาหกรรมทําไม่กวาดแปรงทาสีพู่กันและแปรงปัดฝุ่น รวงที่ นวดเมล็ดออกแล้วนําไปย้อมสีทําสิ่งประดับบ้าน ส่วนเมล็ดลําต้นและใบใช้เป็นอาหารสัตว์ได้ ใช้เลี้ยงเชื้อเห็ดได้ด้วย
พันธุ์ข้าวฟ่างไม้กวาด
ปัจจุบันเป็นพืชที่มีเมล็ดสีนํ้าตาลดํา โดยบริษัทเอกชน นํามาจากประเทศไต้หวัน แล้วขายเมล็ดพันธุ์ให้แก่เกษตรกรปลูก โดยมีสัญญาจะรับซื้อรวงคืน ราคาจึง ขึ้นอยู่กับบริษัทเป็นผู้กําหนด ซึ่งที่ศูนย์วิจัยข้าวโพด ข้าวฟ่างแห่งชาติแนะนําคือ พันธุ์เคยูบี 1
คุณสมบัติเด่นของข้าวฟ่างไม้กวาด
- ทนทานต่อสภาพความแห้ง เจริญเติบโตได้ ดีในดินแทบทุกชนิด ยกเว้นพื้นที่ที่เป็นทรายจัดหรือที่ลุ่มมีนํ้าขัง
- อายุการเก็บเกี่ยวสั้น ใช้เวลาตั้งแต่ปลูกจนถึง ตัดรวงเพื่อทําไม่กวาดเพียง 65 วันเท่านั้น จึงสามารถ ปลูกเป็นพืชรองหลังจากปลูกเป็นพืชหลักอื่นๆ แล้ว
- ลําต้นใช้เลี้ยงสัตว์หลังจากตัดรวงแล้ว ลําต้น ข้างฟ่างไม้กวาดยังสดอยู่สามารถตัดไปเป็นอาหารสัตว์ เช่น วัว ควาย ได้อีก
- ไว้ต่อได้ ถ้ามีฝนพอเพียงภายหลังตัดรวง และต้นแล้ว สามารถไว้ตอข้าวฟ่างไม้กวาดให้เจริญงอก งาม เพื่อเก็บเกี่ยวผลผลิตได้อีกครั้งหนึ่ง
จะปลูกข้าวฟ่างไม้กวาดต้องเตรียมอะไรบ้าง?
การปลูกข้าวฟ่างไม้กวาดนั้นควรไถพรวนดินให้ ละเอียดพอสมควรเนื่องจากเมล็ดข้าวฟ่างไม้กวาดมี ขนาดเล็กและต้นกล้าค่อนข้างอ่อนแอต่อการเบียดเบียน ของวัชพืช หากเตรียมดินไม่ดีข้าวฟ่างไม้กวาดจะเจริญ เติบโตช่า รวงข้าวฟ่างไม่สมบูรณ์ ผลผลิตตํ่า และคุณ ภาพไม่ดีเท่าที่ควร
การปลูกข้าวฟ่างไม้กวาดทําได้เช่นเดียวกับข้าว ฟ่างทั่วไป คือ ปลูกแบบหยอดเป็นหลุม ให้ระยะห่าง ระหว่างหลุม 10 เซนติเมตร และระยะห่างระหว่างแถว 50 เซนติเมตร ปลูกหลุมละ 2 ต้น จะใช้เมล็ดพันธุ์ ประมาณไร่ละ 2.0 -2.5 กิโลกรัม
ปัจจุบัน มีการปลูกโดยใช่เครื่องหยอดเมล็ดติด ท้ายรถแทรกเตอร์ซึ่งประหยัดเวลาและแรงงานเหมาะ สําหรับพื้นที่ปลูกขนาดใหญ่ๆ การปลูกด้วยเครื่องหยอด ควรปลูกหลุมละ 1 ต้นใช้ระยะห่างระหว่างต้น 5 เซนติเมตร และระหว่างแถว 50 เซนติเมตร ก้อนปลูก ควรใส่ปุ๋ยรองพื้นสูตร 15 – 15 -15 อัตราไร่ละ 30 กิโลกรัม
การดูแลรักษาข้าวฟ่างไม้กวาด
ควรเอาใจใส่ตั้งแต่ต้นข้าวฟ่างเริ่มงอก ซึ่งจะเป็นภายหลังที่เมล็ดข้าวฟ่างไม้กวาดได้รับนํ้า 3 – 5 วัน ถ้าต้นข้าวฟ่างงอกหนาแน่นมาก ควรถอน แยกออกบ้าง เพื่อให้ต้นที่เหลือ เจริญเติบโตได้ดีให้รวง ขนาดใหญ่แส้ยาวและมีจํานวนแส้ต่อรวงมาก
การกําจัดวัชพืชควรกระทําเมื่อข้าวฟ่างอายุ 21 – 28 วัน ซึ่งเป็นช่วงเวลาที่ข้าวฟ่างไม้กวาด กําลัง สร้างตาดอก ซึ่งจะมีผลต่อคุณภาพของรวงข้าวฟ่าง โดยตรงในระยะนี้ต้นข้าวฟ่างมีใบซีดเหลือง ลําต้นเล็ก แสดงอาการขาดปุ๋ยไนโตรเจน ควรใส่ปุ๋ยสูตร 21 – 0 – 0 อัตราไร่ละ 30 กิโลกรัม ถ้ามีวัชพืชรบกวนมาก อาจใช่สารกําจัดวัชพืช เช่น อาทราซีน อัตรา 400 กรัมต่อไร่ พ้นหลังหยอดเมล็ดเสร็จ สามารถปลูกได้ตลอดปี
โรคและแมลงศัตรูพืชของข้าวฟ่างไม้กวาด
แมลงและศัตรูพืชยังมีไม่มากเนื่องจากปลูก กันน้อยและมักจะปลูก สลับกับพืชอื่น โรคที่สําคัญได้ แก่ โรคใบไหม้จะพบโรคนี้เมื่อต้นข้าวฟ่างไม้กวาดติด เมล็ดแล้ว และเริ่มแก่จัดแต่ไม่มีผลกระทบต่อผลผลิต ข้าวฟ่างไม้กวาด
ส่วนแมลงศัตรูที่สําคัญก็ยังไม่มีมาก แต่อาจจะพบบ้างในแหล่งที่เคยปลูกข้าวฟ่างมาก่อน และพบในแปลงข้าวฟ่างไม้กวาดที่ปลูกล้ากว่าแปลงอื่นๆ ในแหล่งดังกล่าวต้นข้าวฟ่างไม่กวาดจะถูกหนอน แมลงวันเจาะทําลายทําให้เกิดอาการยอดแห้ง ในระยะต้นกล้าจึงควรหลีกเลี่ยงการปลูกข้าวฟ่างใน แหล่งดังกล่าว ถ้าจะเป็นต้องปลูก ล่ากว่าแปลงอื่นๆ ควรจะหยอดเมล็ดให้มากกว่าปกติเพื่อให้มีจํานวนต้น ที่เหลือรอดจากการทําลายมากพอที่จะให้ผลผลิตได้ หรืออาจใช้สารฆ่าแมลง คาร์โบซัลแฟน 1-2 ครั้ง ใน ระยะต้นกล้าหรือระยะข้าวฟ่างมี 3-5 ใบ แต่การใช้สารฆ่าแมลงไม่คุ้มกับการลงทุน
การเก็บเกี่ยวข้าวฟ่างไม้กวาด
ข้าวฟ่างไม้กวาดจะเริ่มเก็บเกี่ยวได้เมื่อมีอายุ 65 วัน หรือประมาณ 15 วัน หลังออกดอก ระยะนี้ เปลือกหุ้มเมล็ดจะเริ่มเปลี่ยนจากสีเขียวเป็นสีนํ้าตาลอ่อนๆ ส่วนก้านรวงและแส้ยังมีสีเขียวอยู่เมื่อนําไปทําไม้กวาดจะได้ไม้กวาดสีเขียวธรรมชาติ แส้เหนียวและยืดหยุ่นได้ดีถ้าเก็บเกี่ยวช้าแส้จะแห้งเปราะเป็นสีนํ้าตาลไม่สวยงามเท่าที่ควร ถ้านําไปทําไม้กวาดต้อง ย้อมสีเพื่อให้สวยงามขึ้น ถ้าจะเก็บเกี่ยวเมล็ด ไว้ทํา พันธุ์ ต่องปล่อยให็เมล็ดแก่จัด หรือเก็บเกี่ยวเมื่ออายุ 100 วัน
การเก็บเกี่ยว ใช้เคี่ยวหรือมีดตัดก้านให้ยาว ประมาณ 50 เซนติเมตร แล้วมัดเป็นกํานําไปเข้าเครื่อง ตัดก้านยาว 30เซนติเมตร เพื่อจําหน่ายให้แก่โรงงาน ผลผลิตรวงข้าวฟ่างไม้กวาดที่เกษตรกรเพาะปลูก อยู่ระหว่างไร่ละ 500-1000 กิโลกรัมทั้งนี้ขึ้นอยู่กับพันธุ์ที่ ใช้ปลูกและการปฏิบัติดูแลรักษาของเกษตรกร
การซื้อขายข้าวฟ่างไม้กวาด
โรงงานรับซื้อรวงข้าวฟ่างจากเกษตรกรในราคา กิโลกรัมละ 2.00-2.50 บาท ดังนั้นถ้าเกษตรกรปลูก ข้าวฟ่างไม้กวาดไร่ละ 900 กิโลกรัม ก็จะมีรายได้ไร่ละ 1,800-2,250 บาทปัจจุบันมีโรงงานรับซื้อรวงข้าวฟ่าง ไม้กวาด เพื่อผลิตไม่กวาด หรือส่งรวงข้าวฟ่างไม้กวาด ไปจะหน่ายต่างประเทศหลายแหล่งทั้งที่ จังหวัด นครราชสีมา บุรีรัมย์อุทัยธานีและนนทบุรี หรือจะเป็นซื้อขายออนไลน์ก็ได้ในปัจจุบัน
